YÜZÜKLERİN EFENDİSİ - J.R.R TOLKIEN

Metis Yayınları

Çeviri: Çiğdem Erkal İpek

Şiir çevirileri: Bülent Somay

1015 sayfa

Roverandom ile başladığım Tolkien eserlerine, Silmarillion’la devam ettim, Hobbit’i okudum ve şimdi Yüzüklerin Efendisi…

Benimki tek cilt olsa da, Yüzüklerin Efendisi üç kitaptan oluşuyor:

1) Yüzük Kardeşliği (86.)

2) İki Kule (87.)

3) Kralın Dönüşü (88.)

Öncelikle Orta Dünya külliyatına Silmarillion’la başlamam, benim için seriyi daha anlaşılır hale getirdi. Geçmişe yapılan atıfları, yüzüğün tarihini biliyordum. Bunun dezavantajı ise Silmarillion’da üçlemenin sonu yazıyordu.

Serideki favori kitabım olayların başladığını Yüzük Kardeşliği oldu. Orta Dünya’daki en sevdiğim mekanlar Shire, Ayrıkvadi, Lothlorien bu kitapta geçiyor. Sevdiğim dostluklar kuruluyor, Aragorn olaya dahil oluyor, zarif ırkla tanışıyoruz… Başlangıç kitabı için harikaydı ve seride en hızlı okuduğum kitaptı.

Üçlemeyi okurken, sık sık haritaya dönüp baktım hatta o kadar ki dünya haritasını bile bu kadar incelememişimdir.

Tolkien muazzam bir evren yaratmış.

Seri fantastik türünün klasiklerinden ve içinde bolca betimleme var. Dikkatle okumak gerekiyor. Dilinin ağır olduğunu düşünmüyorum. Yine de young adult roman gibi bir çırpıda okunmuyor.

Seriye dönüp baktığımda, en sevdiğim Aragorn oldu, fantastik bir kitapta onca ırk arasında ‘insan’ı sevmem de enteresan geldi.

Okumamı yavaşlatan önemli bir etken çeviriydi. Yayıncının notunda Elflerin Shakespeare dönemi İngilizcesi konuştuğu ve bunun Lisan-ı Osmani olarak çevrildiği belirtilmiş. Rohirrimler’in lehçesi ise Orta Asya Türkçesi olarak karşılanmış. Bu başta bana çok mantıklı geldi ta ki karakterler “ÂLÂ!” gibi bir tepki verene kadar… Bir an durdum ve yanlışlıkla Muhteşem Yüzyıl’a mı düştüm diye düşündüm. Kitap boyunca da böyle tepkilerle karşılaşınca olaylara ciddiyetle bakamadım.

Üç kitabı da aynı kişi çevirmesine rağmen, çevirinin tutarlı olduğunu düşünmüyorum. Mesela Rivendell ilk kitapta Ayrıkvadi olarak çevrilmişken, üçüncü kitapta Yarma Vadi olarak çevrilmiş. Haritada ise Ayrıkvadi olarak Dumanlı Dağlar’da konumlanmış.

Kitabın basımına değinirsem yeşil şömiz içinde, kırmızı cilt vardı ki bu bana Bilbo’nun kırmızı kitabını çağrıştırdı. Cildi adi bir kartonla kaplamışlar ve hemen yıpranmaya başlıyor. Ne kadar dikkatle okusam da kenarları soyuldu. Puntoları da küçük tutmuşlar. Bu yüzden seriyi tek cilt yerine, ayrı ayrı almanızı tavsiye ederim.

Yüzüklerin Efendisi’ni uzun zamandır okuyordum ve bittiği için içim biraz buruk… ama Orta Dünya’ya veda etmiyorum çünkü elimde okunacak Hurin’in Çocukları ile Bitmemiş Öyküler var.

“Yaşayanların birçoğu ölümü hak ediyor. Ve ölenlerin bir kısmı da yaşamayı hak ediyor. Yaşamı onlara verebilir misin?  O halde öyle hak, hukuk adına ölüm buyurmakta çok acele etme.”

“Sonu iyi oldu mu, her şey iyi demektir.”

“Altın olan her şey parlamaz, her gezgin yitirmemiştir yolunu.”

“Maceraların bir sonu yok mudur hiç? Sanırım yok. Her zaman bir başkasının öyküyü sürdürmesi gerekiyor.”

“Fakat mutlu sonlu öyküler en iyiler sayılmazlar her zaman, gerçi içinde bulunulacak en iyi öyküler sayılabilirler aslında!”

“İnsanların başladıkları bütün işler böyledir: Ya baharda don olur, ya da yazın samyeli eser ve onlar da sözlerinde duramaz.”

“Ümit doğar genelde, her şey ümitsizleştiğinde.”

“Dünya, savaşlar olmadan da yeterince acılara ve talihsizliklere sahip.”

“Birileri vazgeçmeli, kaybetmeli ki diğerleri kazanabilsin.”